Bệnh giang mai do xoắn khuẩn giang mai có tên là Treponema pallidum gây ra và để lại nhiều hệ luỵ xấu cho sức khoẻ người bệnh cũng như sự phát triển chung của xã hội.
Bệnh giang mai nếu không được chữa trị, bệnh giang mai có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe, làm tổn thương tất cả các cơ quan và hệ cơ quan trong cơ thể, bao gồm cả tim, gan, thận, hệ thần kinh trung ương, hệ vận động… thậm chí là tử vong hoặc tàn phế suốt đời.
NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH GIANG MAI
NGUYÊN NHÂN GÂY GIANG MAI TRỰC TIẾP
Các nguyên nhân gây bệnh giang mai thường là do xoắn khuẩn giang mai có tên khoa học là Treponema pallidum do Schaudinn và Hoffmann phát hiện ra năm 1905.
Đây là xoắn khuẩn yếu có thể chết nhanh khi ra khỏi có thể. Môi trường nhiệt độ cao và khô ráo cũng làm cho xoắn khuẩn dễ chết. Tuy nhiên, chúng cũng sẽ bị bất động và chết khi tiếp xúc với oxy, nước cất, xà bông và các chất diệt khuẩn thông thường khác.
Xoắn khuẩn có từ 6 – 14 vòng xoắn, đường kính ngang không quá 0,3µ, dài 6-14µ, di động theo ba trục:
- Di động theo trục dọc kiểu vặn đinh ốc.
- Di động ngang như một quả lắc đồng hồ.
- Di động lượn sóng.
Các chuyên gia khuyến cáo người bệnh nên đi khám sức khoẻ định kỳ trước khi có ý định có cọn để phát hiện sớm những vấn đề bất thường bao gồm bệnh giang mai để có hướng điều trị kịp thời và dứt điểm.
ĐỐI TƯỢNG THƯỜNG NGUY CƠ MẮC BỆNH GIANG MAI
Bệnh giang mai lây lan giữa người với người thông qua các tiếp xúc trongq uan hệ tình dục. Bất cứ ai có quan hệ tình dục đều có thể mắc bệnh gaing mai, bao gồm cả quan hệ qua đường hậu môn, âm đạo hoặc bằng miệng. Cụ thể:
- Bạn có quan hệ đồng tính hoặc lưỡng tính.
- Quan hệ tình dục với nhiều người.
- Bạn có bạn tình từng mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD).
- Bạn có bạn tình mới.
- Bạn từng mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác.
Một số thông tin cho rằng bệnh giang mai có lây lan qua việc dùng chung vật dụng cá nhân như khăn tắm, quần lót… hoặc các tiếp xúc như ôm hôn thông thường nhưng những trường hợp này thường sẽ hiếm gặp hơn.
GIANG MAI TỪNG GIAI ĐOẠN
Giang mai được y khoa chuyên ngành xác định là bệnh xã hội do xoắn khuẩn giang mai có hình dạng lò xo khoảng 6 – 14 vòng, di động theo kiểu xoáy ốc, theo trục dọc, chuyển động qua lại hoặc lượn song… trong cơ thể người gây hại.
Nếu môi trường khô ráo, có dung dịch tẩy rửa, xoắn khuẩn có tuổi thọ khoảng vài giờ trong và nếu môi trường ẩm ướt, ấm nóng thì chúng sẽ tồn tại lâu hơn. Sau khoảng từ 3 – 90 ngày tiếp xúc mầm bệnh qua đường máu, qua quan hệ tình dục không toàn, sử dụng chung đồ cá nhân, tại điểm tiếp xúc bộc phát các dấu hiệu bệnh giang mai theo 4 giai đoạn bệnh.
DẤU HIỆU GIANG MAI GIAI ĐOẠN ĐẦU
Thời điểm bộc phát của bệnh sẽ khoảng 2 – 90 ngày khi có tiếp xúc với xoắn khuẩn. Điểm tiếp xúc có hiện tượng nổi hạch bạch huyết, có các nốt mụn kích thước 0,3 – 3 cm cứng, tròn không đau, không ngứa gọi là săng giang mai.
- Ở nam giới: Sau khoảng 3 – 90 ngày những biểu hiện bệnh giang mai ửo nam giới bắt đầu bộc lộ với các vết loét trên da, dương vật và quy đầu. Đặc điểm của vết loét là nông, hình tròn hợc bầy dục, nhẵn, màu đỏ, không ngứa ngáy, chảy mủ không đau, nổi hạch hai bên bẹn. Sau khoảng từ 6 – 8 tuần các vết loét sẽ tự biến mất và xoắn khuẩn giang mai bắt đầu phát triển.
- Ở nữ giới: Sau thời gian ủ bệnh khoảng từ 3 – 90 ngày cơ thể nữ giới bắt đầu xuất hiện săng giang mai và hạch. Giang mai ở nữ giới thường xuất hiện ở môi bé, môi lớn, âm đạo, hậu môn miêng… những biểu hiện này sẽ tự biến mất sau 3 – 6 tuần.
DẤU HIỆU BỆNH GIANG MAI GIAI ĐOẠN 2
Thời điểm bộc phát từ 4 – 20 tuần khi phát bệnh. Biểu hiện thường thấy thân nhiệt tăng, sốt cao, mệt mỏi, chóng mặt, đau khớp, trên người nổi ban màu hồng, không đau gọi là đào ban giang mai, do không nổi cao khỏi da nên ấn nhẹ thì mất đi được xem là triệu chứng của giang mai giai đoạn 2.
- Ở nam giới: Sau một thời gian các vết loét biến mất, dấu hiệu bệnh gaing mai ở nam giới tiếp tục xuất hiện những nốt ban đỏ hoặc thâm tím nổi ẩn trên bề mặt da. Ngoài ra, nam giới còn kèm theo triệu chứng sốt, đau họng, nổi hạch, giảm cân, cơ thể suy nhược, rụng tóc…
- Ở nữ giới: Dấu hiệu giai đoạn 2 xuất hiện giai đoạn đầu từ 4 – 10 tuần. Ở giai đoạn này, bệnh có biểu hiện phức tạp hợp hơn khi xuất hiện những nốt ban có màu hồng hoặc thâm tím mọc khắp cơ thể. Nữ giới còn xuất hiện những mảng sẩn, vết phỏng nước, vết loét ở da và niêm mạc với nhiều kích thước khác nhau. Gây đau họng, sốt, hạch bạch huyết sưng to, cơ thể mệt mỏi.
DẤU HIỆU GIANG MAI TIỀM ẨN
Giai đoạn này xoắn khuẩn ăn sâu vào máu, nếu có thời gian sống tiềm ẩn dưới 1 năm là giang mai tiềm ẩn sớm với biểu hiện giang mai hai giai đoạn đầu, cơ thể người bệnh không xuất hiện các dấu hiệu nào khác. Trong trường hợp ấn tiềm ẩn sớm với biểu hiện giang mai hai đoạn đầu, cơ thể người bệnh không xuất hiện dấu hiệu nào khác.
- Ở nam giới: Đây là giai đoạn tiềm ẩn người bệnh mắc giang mai không có bất cứ dấu hiệu nào. Thông thường ở giai đoạn này các xoắn khuẩn giang mai bắt đầu lây lan đến các cơ quan khác trong cơ thể.
- Ở nữ giới: Cũng giống như nam giới, ở giai đoạn này, người bệnh không có biểu hiện triệu chứng và không dễ lây lan, được phát hiện bằng việc kiểm tra máu. Tuy nhiên, một số người mắc giang mai giai đoạn tiềm ẩn sớm có thể tái phát các triệu chứng bệnh. Một khi các triệu chứng tái phát, người bệnh vẫn có thể lây truyền bệnh cho người khác.
GIAI ĐOẠN CUỐI
Vào khoảng 3 – 15 năm xoắn khuẩn giang mai ăn sâu vào máu, hệ thần kinh gây tổn thương não, đột quỵ, viêm màng não, khả năng di chuyển kém, liệt hoặc viêm động mạch chủ… là những dấu hiệu bệnh gang mai phức tạp với độ nguy hiểm cao.
- Ở nam giới: Củ giang mai bắt đầu xuất hiện trên da. Đó là những u phồng trông như hạt ngô hình bầu dục, có màu đỏ hoặc thâm tím, mọc cách đều trên da. Củ giang mai phát triển lành tính, có thể tự teo hoặc lở loét, khó lành và sau khi khỏi thường để lại sẹo. Hơn nữa, khi xoắn khuẩn giang mai phát triển mạnh và ăn sâu vào nội tạng của người bệnh phá huỷ hệ thần kinh, tim mạch… thậm chí tử vong.
- Giang mai ở nữ giới: Giang mai ở giai đoạn này thường phát triển mạnh tấn công vào da, xương, nội tạng, hệ thần kinh và tm mạch. Khiến cho nữ giới bị mất trí nhớ, bại liệt. mắc bệnh về tim, xương khớp…
BIẾN CHỨNG CỦA BỆNH GIANG MAI ĐẾN CƠ THỂ
Mối nguy hiểm đầu tiên của bệnh giang mai chính là thời gian ủ bệnh khá dài, trung bình thừ 3 – 90 ngày, thậm chí có những trường hợp thời gian ủ bệnh lên đến 1 năm. Thời gian ủ bệnh kéo dài bao lâu hoàn toàn phụ thuộc vào sức đề kháng của cơ thể người bệnh.
Trong suốt thời gian này, người bệnh gần như không xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào hoặc nếu có các triệu chứng bệnh giang mai cũng mờ nhạt, không rõ ràng. Chính điều này đã làm cho người bệnh chủ quan, lầm tưởng là bệnh lý thông thường nên không tiến hành điều trị bệnh, để khi bệnh giang mai chuyển biến nặng thì việc điều trị là vô cùng khó khăn, thậm chí khiến cho người bệnh mất mạng. Nguy hiểm hơn, tại thời điểm này người bệnh giang mai vẫn có khả năng lấy truyền cho người khác nếu có quan hệ tình dục không an toàn.
Ngoài ra, bệnh giang mai còn ảnh hưởng trực tiếp rất lớn đến sức khoẻ của người bệnh, cụ thể:
GÂY ẢNH HƯỞNG ĐẾN TÂM LÝ NGƯỜI BỆNH
Người mắc bệnh giang mai không những phải gánh chịu những triệu chứng khó chịu của bệnh và các mối nguy hiểm tiềm ẩn gây nguy hại đến sức khoẻ, mà vì đây là bệnh xã hội nên thường khởi phát ở vùng kín nên hầu hết các trường hợp người bệnh luôn tự tin, mặc cảm, lo sợ sự dị nghị, dò xét của mọi người xung quanh khi thăm khám. Tình trạng này kéo dài không chỉ gây cản trở đến quá trình điều trị bệnh giang mai mà còn khiến người bệnh căng thẳng, stress, chất lượng cuộc sống suy giảm.
GÂY ẢNH HƯỞNG ĐẾN HỆ THẦN KINH TRUNG ƯƠNG
Bệnh giang mai có thể biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, suy giảm thị giác, bại liệt… cụ thể:
- Rối loạn cảm giác: Người mắc bệnh giang mai thường có cảm giác đau nhức phần chi dưới, các cơn đau xuất hiện và biến mất đột ngột khiến cho người bệnh khó khăn di chuyển.
- Rối loạn chức năng co thắt: Các xoắn khuẩn giang mai tấn công vào xương tác động gián tiếp và cản trở quá trình hoạt động của bang quang dẫn đến tình trạng tiểu không kiểm soát hoặc bí tiểu.
ẢNH HƯỞNG ĐẾN NỘI TẠNG
Bệnh giang mai nếu không được điều trị sớm sẽ ảnh hưởng đến các cơ quan nội tạng mà trước hết là các vấn đề ở dạ dày với những triệu chứng cụ thể như đau đột ngột vùng bụng, lồng ngực co thắt, buồn nôn, kiệt sức, mệt mỏi. Bên cạnh đó, người bệnh còn có thể xuất hiện các hiện tượng như tiêu chảy, khó khăn khi ăn uống và hô hấp, trực tràng đau buốt.
PHÁ HOẠI HỆ XƯƠNG KHỚP
Theo thời gian, các xoắn khuẩn giang mai sẽ tiếp tục phát triển, xâm nhập và phá huỷ hệ thống xương khớp gây veiem khớp sau đó tiếp tục diễn biến gây tổn hại đến cấu trúc xương, gãy xương trong trường hợp xấu nhất.
ẢNH HƯỞNG ĐẾN MẮT
Người bệnh thường phải đối mặt với tình trạng thị lực kém, đồng thời nhỏ hẹp, mất phản xạ ánh sáng, cơ mắt bị tê bì, thần kinh thị giác bị tổn thương nghiêm trọng.
ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH SẢN
Khi xâm nhập vào cơ quan sinh dục, các xoắn khuẩn giang mai sẽ làm suy giảm khả năng sinh dục, rối loạn quá trình rụng trứng, gây ra các bệnh nam khoa, phụ khoa nguy hiểm.
Nguy hiểm hơn, xoắn khuẩn gaing mai có khả năng phá huỷ một số cơ quan sinh dục như tinh hoàn, ống dẫn tinh, buồng trứng, vòi trứng… làm tăng nguy cơ vô sinh hiếm muộn.
ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHỤ NỮ MANG THAI
Mẹ mắc bệnh giang mai có thể lây truyền sang cho con qua nhau thai từ tháng thứ 4, thứ 5 trở đi. Tùy thuộc vào mức độ nhiễm giang mai nặng hay nhẹ mà ảnh hưởng khác nhau:
Nếu thai nhi bị nhiễm ồ ạt thì có thể bị sảy thai ở tháng thứ 5, 6 hoặc chết lưu.
Nếu nhiễm trùng nhẹ hơn thì thai nhi có thể đẻ đủ tháng, nhưng sẽ chết lưu hoặc chết ngay sau khi sinh.
Giang mai bẩm sinh sớm: Nếu nhiễm trùng nhẹ hơn nữa thì thai nhi đẻ ra bình thường nhưng có thể xuất hiện biểu hiện giang mai giai đoạn 2 trong vòng 6-8 tuần như gầy gò, bụng to, gan lách to, bọng nước lòng bàn tay, chân nứt mép quanh lỗ mũi, chảy nước mũi lẫn máu hoặc viêm xương sụn…
Giang mai bẩm sinh muộn: Thường mang đặc trưng của giang mai giai đoạn 3, xuất hiện lúc trẻ được 3 – 4 tuổi hoặc 5 – 6 tuổi với các triệu chứng như viêm mống mắt kẽ, điếc cả 2 tai, thủng vòm miệng, mũi tẹt, trán dô, xương chày lưỡi kiếm do thương tổn xương…
BỆNH GIANG MAI LÂU QUA ĐƯỜNG NÀO TRÊN CƠ THỂ
Xoắn khuẩn giang mai xâm nhập qua da, niêm mạc bị xây xát và gây bệnh tại chỗ, xâm nhập vào máu và lan truyền khắp cơ thể bệnh nhân.
Các con đường lây truyền giang mai chính bao gồm:
- Quan hệ tình dục: Vết loét sẽ xuất hiện quanh dương vật, âm đạo, hậu môn hoặc trực tràng. Bạn có thể mắc bệnh giang mai nếu tiếp xúc trực tiếp với vết loét giang mai khi quan hệ tình dục qua âm đạo, hậu môn hoặc miệng. Đây là con đường lây truyền chính của giang mai, gây bệnh chủ yếu cho những người có xu hướng quan hệ tình dục không an toàn, quan hệ với nhiều người, quan hệ với gái mại dâm…
- Lây truyền từ mẹ sang con: Mẹ mắc bệnh giang mai có thể truyền bệnh cho con qua nhau thai từ tháng thứ 4 trở đi.
- Lây truyền qua đường máu: Tiêm truyền máu hoặc tiêm chích ma túy mà bơm kim tiêm không được tiệt khuẩn.
Chú ý: Các yếu tố làm tăng nguy cơ lây lan giang mai là bị nhiễm HIV/AIDS, bị thương tổn ở bộ phận sinh dục, có hành vi tình dục không được bảo vệ như quan hệ với gái mại dâm, quan hệ đồng giới. Do xoắn khuẩn giang mai là một xoắn khuẩn yếu, chết nhanh chóng khi ra khỏi cơ thể nên giang mai rất khó lây lân qua các tiếp xúc gián tiếp như việc dùng chung nhà vệ sinh, bồn tắm, dụng cụ ăn uống…